น้ำหม้อน้ำบวย คือหม้อดินที่ใช้สำหรับใส่น้ำ ซึ่งมักจะมี น้ำบวย หรือกระบวยสำหรับตักน้ำแขวนอยู่ใกล้ๆ และมักจะตั้งอยู่ภายใต้ซุ้มที่เรียกว่า “ฮ้านน้ำหม้อ” หรือร้านวางหม้อน้ำ เพื่อให้ผู้เดินทางที่กระหายน้ำสามารถตักดื่มได้ตามสะดวก สัญลักษณ์นี้สะท้อนถึงน้ำใจไมตรีของชาวล้านนา แต่ในปัจจุบันกลับพบเห็นน้อยลง
.
นอกจากเป็นสัญลักษณ์แห่งน้ำใจแล้ว น้ำหม้อน้ำบวยยังสื่อถึงกุศโลบายในการสอนให้เด็กๆ รู้จักความพอดีและความเอาใจเขามาใส่ใจเรา บางบ้านจะมีการแขวนกระบวยสองอัน ขนาดเล็กและขนาดใหญ่ หากใครใช้กระบวยใหญ่ตักน้ำแล้วดื่มไม่หมดและทิ้งน้ำที่เหลือ ผู้ใหญ่จะใช้หนังสะติ๊กยิงข้าวเหนียวลูกกลมไปที่ผู้ที่ทิ้งน้ำเหลือ เพื่อสอนให้รู้จักดื่มน้ำให้หมดและนึกถึงน้ำใจของผู้ที่หามน้ำมาให้
.
อย่างไรก็ตาม ในยุคปัจจุบันที่เด็กยุค 5G อาจไม่รู้จักหรือเข้าใจความหมายของน้ำหม้อน้ำบวยนี้ เนื่องจากฮ้านน้ำหม้อถูกถูกรื้อไปหลายแห่งเพราะการขยายถนน ทำให้ในปัจจุบันเหลือเพียงแค่ภาพถ่ายหรือเป็นโบราณวัตถุในพิพิธภัณฑ์พื้นบ้านล้านนาเท่านั้น
