คนที่มีรสนิยมทางเพศไม่ตรงกับเพศสภาพนั้นยังไม่เป็นที่ยอมรับอย่างเปิดเผยในสังคมจีน แม้ปัจจุบันสถานการณ์จะคลี่คลายกว่าในอดีตมากแล้ว เพราะคนกลุ่มนี้แสดงตัวตนต่อสาธารณะได้มากขึ้นแต่ก็ยังไม่อาจแสดงออกหรือสะท้อนความต้องการผ่านการแต่งกายได้อย่างเต็มที่
กล่าวได้ว่าคนจีนจำนวนมากยังเป็นกลุ่มอนุรักษ์นิยมเพราะได้รับอิทธิพลจากลัทธิเต๋าและขงจื่อซึ่งฝังรากลึกมาอย่างยาวนาน แม้จะผ่านช่วงเวลาของการเป็นคอมมิวนิสต์อย่างเข้มข้นหรือการคลี่คลายเข้าสู่ยุคเปิดกว้างด้านเศรษฐกิจเช่นในปัจจุบัน คนข้ามเพศในการรับรู้ของชาวจีนส่วนใหญ่ยังถือเป็นกลุ่ม “แปลกแยก” จากสังคมปกติทั่วไป
รศ.วรศักดิ์ มหัทธโนบล ที่ปรึกษาศูนย์จีนศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย กล่าวว่า ไม่เพียงคนสูงวัยกระทั่งคนหนุ่มสาวจีนยุคใหม่ก็ยังมีหลายคนที่ไม่ยอมรับได้อย่างสนิทใจ
“แม้ขณะนี้คนจีนจำนวนมากจะไม่แสดงท่าทีรังเกียจอย่างชัดเจนเหมือนยุคก่อน เพราะสังคมเปิดกว้างขึ้น แต่ก็ไม่ยอมรับอย่างเปิดเผย ส่งผลให้กลุ่มคนหลากหลายทางเพศโดยเฉพาะชายที่มีใจเป็นหญิงไม่อาจแสดงออกหรือแต่งตัวได้ตามใจชอบ เมื่อเปรียบเทียบกับคนในประเทศอื่น ๆ โดยเฉพาะประเทศไทย ทำให้คนจีนหลายคนมีความหวังอยากมาอยู่ประเทศไทยเพราะการยอมรับมีมากกว่าถึงขั้นอยากมาอยู่อาศัยและใช้ชีวิตบั้นปลายที่บ้านเรา”
วัฒนธรรมขงจื่อที่ส่งอิทธิพลต่อความคิดความเชื่อของชาวจีนเนื่องจากมีความคาดหวังในเพศชายในฐานะผู้สืบทอดตระกูล เมื่อเป็นชายพอเติบโตแล้วต้องแต่งงานแล้วก็มีลูกเพื่อสืบสกุล ถ้าไม่มีลูกจะเป็นความผิดพลาดหรือบกพร่องอย่างร้ายแรงของคู่สมรส
ในเมื่อเป็นสังคมที่ชายเป็นใหญ่ การจะมีสมาชิกคนใดคนหนึ่งในครอบครัวเป็นคนข้ามเพศจึงเป็นเรื่องที่พ่อแม่ปู่ย่าตายายยากจะยอมรับ ดังนั้นหลายครั้งจึงมีคู่แต่งงานที่ไม่ได้รักกันหรือชายข้ามเพศหลายคนใช้การแต่งงานบังหน้าเพื่อปกปิดความจริง และมีคู่แต่งงานหลายคู่เลิกร้างลาไปเพียงเพราะฝ่ายหญิงไม่สามารถตั้งท้องมีลูกได้ (ทั้งที่สาเหตุเกิดได้ทั้งจากฝ่ายชายและหญิง)
รศ.วรศักดิ์ กล่าวเพิ่มเติมว่า เมื่อหลุดออกจากสถาบันครอบครัว การใช้ชีวิตในสังคมเพื่อนที่ทำงานก็เป็นเรื่องที่มีความกดดันไม่ยิ่งหย่อนไปกว่ากันเพราะไม่ได้รับการยอมรับจากคนรอบข้าง ทำให้กลุ่มคนข้ามเพศในจีนต้องแสวงหาสังคมและกลุ่มคนที่มีรสนิยมแบบเดียวกัน
สังคมจีนปัจจุบันกับการยอมรับความหลากหลายทางเพศ
หลังจากจีนเปิดประเทศ สถานภาพของคนข้ามเพศแม้จะได้รับการยอมรับมากขึ้น แต่เป็น “การรับทราบ” ว่ามีตัวตนซึ่งถือว่าดีกว่าในอดีตมากที่ไม่ถูกทำให้มองเห็นในสังคมเลยไม่ยอมรับว่ามีอยู่จริง การรับทราบนี้ก็ไม่ได้มีพลังมากเพียงพอให้คนอื่นจะสมัครใจคบค้าสมาคมด้วยอย่างสนิทสนม ยังคงตั้งกำแพง มีระยะห่าง และอาจรู้สึกกระอักกระอ่วนใจอยู่บ้างหากจะใกล้ชิด
ผลการสำรวจจากสถาบันวิทยาศาสตร์ของจีนในปี ค.ศ. 2014 ครอบคลุมกลุ่มประชากรทั่วประเทศพบว่า มีคนข้ามเพศจีนกว่า 70 ล้านคน เป็นชายรักชายและหญิงรักหญิงในสัดส่วนใกล้เคียงกันคืออย่างละครึ่ง แต่ต้องตั้งข้อสังเกตว่า ตัวเลขจริงน่าจะมีจำนวนมากกว่านี้เพราะอาจมีผู้ไม่ยอมเปิดเผยข้อมูลจริงอย่างตรงไปตรงมา การสำรวจโดยหน่วยงานรัฐของจีนผ่านกระบวนการอย่างถูกต้อง นั่นหมายความว่า สถานะของคนข้ามเพศได้ถูกมองเห็นจากทางการจีนแล้วโดยไม่มีการทำอะไรที่เป็นด้านลบหรือเป็นอันตราย ไม่เหมือนบางชาติที่หากพบก็จะถูกลงโทษสถานหนักทั้งจากกฎหมายและสังคม
“คนจีนยอมรับคนข้ามเพศแล้วว่ามีตัวตนจริงในสังคมแต่ก็ยังไม่อาจพูดได้ว่าเขาไม่รังเกียจ เรื่องนี้เป็นหัวข้อที่จะเอามาพูดถึงอย่างสนุกสนานเฮฮาและมองเป็นของแปลกได้โดยเฉพาะชายที่แต่งตัวเป็นหญิงและสวยหาตัวจับยากเหมือนผู้หญิงจริง ๆ แต่หากจะให้คบหาสมาคมอย่างสนิทสนมใกล้ชิดอาจเป็นเรื่องที่พวกเขาหลายคนกระอักกระอ่วนใจหรือตั้งกำแพงแบบมีระยะห่าง”
เส้นทางสำหรับ “คนข้ามเพศ” ในสังคมจีนเพื่อผลักดันให้เกิดการยอมรับสถานะอย่างเปิดเผยและได้รับการรับรองทางกฎหมาย ยังเป็นเรื่องยากและต้องใช้เวลาอีกนาน อย่างไรก็ตามเมื่อเทียบเคียงกับประเทศไทยแม้การยอมรับจะเปิดกว้างมากแล้ว แต่ในด้านนิตินัยและทางกฎหมายก็ยังต้องฟันฝ่าอีกมากเช่นกัน
โสภิต หวังวิวัฒนา เรียบเรียง
ฟังรายการได้ทาง
