สิทธิผู้บริโภคจากการซื้อขาย บริโภคสินค้าและบริการ  ต้องได้รับความคุ้มครอง
รู้หรือไม่ว่าคนไทยเรามีกฎหมายคุ้มครองผู้บริโภค จากปัญหาการค้าขายที่ไม่เป็นธรรม
เรามี “สภาคุ้มครองผู้บริโภค” เพื่อช่วยเหลือประชาชนผู้ได้รับผลกระทบ

          เป็นเวลา 42 ปี แล้วที่เรามี “วันคุ้มครองผู้บริโภคไทย” ซึ่งกำหนดเป็นประจำวันที่ 30 เมษายน ของทุกปี นับตั้งแต่พระราชบัญญัติคุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522  มีผลบังคับใช้
          พ.ร.บ. คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522 เป็นกฎหมายเพื่อคุ้มครองผู้บริโภคจากพฤติกรรมที่ไม่ตรงไปตรงมาของผู้ประกอบธุรกิจการค้า ที่ทำการตลาดและโฆษณาเชิญชวนให้ซื้อสินค้าหรือบริการไม่ถูกต้องเหมาะสม ทำให้ผู้บริโภคไม่ทราบข้อมูลทางการตลาดที่แท้จริง ทั้งเรื่องคุณภาพสินค้าและราคา 
          ใจความสำคัญของกฎหมายนี้ ครอบคลุมการมีคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค เพื่อรับเรื่องราวร้องทุกข์ ช่วยเหลือผู้บริโภคที่มีปัญหา แจ้งข่าวสารเกี่ยวกับสินค้าและบริการที่อาจก่อความเสียหายคุ้มครองทั้งด้านโฆษณา ฉลาก สัญญา ฯลฯ คณะกรรมการมีอำนาจให้มีการทดสอบ พิสูจน์สินค้าที่อาจเป็นอันตราย และมีคำสั่งห้ามขายสินค้าที่อาจเป็นอันตรายได้ 

          นอกจากนี้ ยังระบุถึงสิทธิของผู้บริโภคที่จะได้รับความคุ้มครอง 5 ประการ ดังนี้
          1. สิทธิที่จะได้รับข่าวสารรวมทั้ง โฆษณา แสดงฉลาก คำพรรณนาคุณภาพที่ถูกต้องและเพียงพอเกี่ยวกับสินค้าหรือบริการเพื่อให้ไม่หลงผิดซื้อสินค้าหรือรับบริการโดยไม่เป็นธรรม
          2. สิทธิที่จะมีอิสระในการเลือกหาสินค้าหรือบริการ โดยความสมัครใจของผู้บริโภคและปราศจากการชักจูงใจอันไม่เป็นธรรม
          3. สิทธิที่จะใช้สินค้าหรือบริการที่ปลอดภัย มีสภาพและคุณภาพได้มาตรฐานเหมาะสม ไม่ก่อให้เกิดอันตรายต่อชีวิต ร่างกายหรือทรัพย์สิน 
          4. สิทธิที่จะได้รับความเป็นธรรมในการทำสัญญาโดยไม่ถูกเอารัดเอาเปรียบจากผู้ประกอบธุรกิจ
          5. สิทธิที่จะได้รับการพิจารณาและชดเชยความเสียหายเมื่อผู้บริโภคถูกละเมิดสิทธิ

          แต่ในทางปฏิบัติ การจัดการแก้ปัญหาผู้บริโภคในไทยหลายประเด็นยังล่าช้า ผู้บริโภคถูกละเมิดสิทธิทั้งที่เป็นผู้จ่ายเงินซื้อสินค้าหรือบริการแต่กลับไม่ได้รับความคุ้มครองหากสินค้าหรือบริการที่ได้รับเกิดชำรุดบกพร่องเพราะขอบเขตการซื้อขายสินค้าบริการเปลี่ยนโฉมหน้าไปมาก  นอกจากสินค้าและบริการที่วางขายตามห้างร้าน ยังมีรูปแบบธุรกิจขายตรง  ขายออนไลน์ซึ่งผู้ซื้อไม่ได้เห็นสินค้าของจริง ทำให้เกิดปัญหาเช่น หลอกให้โอนเงินแต่ไม่ส่งสินค้า ส่งสินค้าไม่ตรงปก สินค้าชำรุดบกพร่อง ไม่รับคืนสินค้า ไม่คืนเงิน  เป็นต้น

          ผู้บริโภคที่ประสบปัญหา ยังมีความยากลำบากในการร้องเรียนเพื่อใช้กลไกรับความคุ้มครองสิทธิตามกฎหมาย เนื่องจากมีหลายหน่วยงานที่ดูแลแยกย่อยออกไปและใช้เวลานาน เช่น เรื่องการใช้บริการโทรศัพท์มือถือต้องร้องเรียนไปทั้งสำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองผู้บริโภค (สคบ.) และคณะกรรมการกิจการกระจายเสียงกิจการโทรทัศน์และกิจการโทรคมนาคมแห่งชาติ (กสทช.)  หรือการร้องเรียนปัญหารถยนต์ แม้บางบริษัทจะแก้ปัญหาด้วยการยืดอายุประกันการซ่อม แต่ไม่ได้แก้ไขที่ต้นเหตุ หากจะขอให้บริษัทซื้อคืนรถ ผู้บริโภคอาจต้องหาหน่วยงานกลางมาพิสูจน์ว่ารถที่ชำรุดเกิดจากการผลิตหรือจากการใช้งาน   

          เครือข่ายผู้บริโภคเห็นปัญหาดังกล่าว จึงรณรงค์ผลักดันให้มีกฎหมายหรือหน่วยงานที่จะแก้ปัญหาให้ผู้บริโภคได้เบ็ดเสร็จ  โดยรวมตัวองค์กรผู้บริโภคทั่วประเทศ 299 องค์กร ยื่นหนังสือขอเป็นคณะผู้เริ่มก่อการในการจัดตั้ง ‘สภาองค์กรของผู้บริโภคประเทศไทย’ ต่อนายทะเบียนกลาง สำนักงานปลัดสำนักนายกรัฐมนตรี ซึ่งเป็นไปตาม พ.ร.บ.การจัดตั้งสภาองค์กรของผู้บริโภค พ.ศ. 2562  จนเกิด “สภาองค์กรผู้บริโภค” อย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน พ.ศ. 2563

          สภาองค์กรผู้บริโภค  ทำหน้าที่ช่วยให้การคุ้มครองผู้บริโภคมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น  ผู้ที่ประสบปัญหาไม่ได้รับความเป็นธรรมจากการซื้อขายสินค้าหรือบริการสามารถยื่นเรื่องต่อสภาองค์กรของผู้บริโภคได้โดยตรง เพื่อให้สภาฯช่วยฟ้องคดีแทนผู้บริโภคพร้อมดำเนินการอื่น ๆ จนกว่าคดีจะสิ้นสุด 

          ขอบข่ายการทำงานของ สภาฯ แบ่งเป็น 8 ด้าน คือ ด้านการเงินการธนาคาร, ด้านขนส่งและยานพาหนะ, ด้านอสังหาริมทรัพย์และที่อยู่อาศัย, ด้านอาหาร ยา และผลิตภัณฑ์สุขภาพ, ด้านบริการสุขภาพ, ด้านสินค้าและบริการทั่วไป, ด้านสื่อและโทรคมนาคม และด้านบริการสาธารณะ พลังงานและสิ่งแวดล้อม

          สภาองค์กรผู้บริโภคยังมีตัวแทนทั้งในระดับชาติและระดับจังหวัด เพื่อเสนอความเห็นต่อการจัดทำร่างกฎหมาย นโยบายต่างๆ ที่เกี่ยวกับผู้บริโภค เป็นปากเป็นเสียงช่วยตรวจสอบ เตือนภัย เปิดเผยข้อมูลและชื่อสินค้าที่หลอกลวง  ไม่ปลอดภัย ทำหน้าที่ช่วยเจรจาไกล่เกลี่ยและการฟ้องคดี รวมทั้งการเผยแพร่ความรู้เพื่อให้ผู้บริโภค รู้สิทธิ เข้าถึงสิทธิที่ได้รับการคุ้มครอง 

------------------------------
สภาองค์กรผู้บริโภค ติดต่อทางอีเมลล์:  thailandconsumercouncil@gmail.com
พ.ร.บ. คุ้มครองผู้บริโภค พ.ศ. 2522:    https://bit.ly/3nxo91k
พ.ร.บ. การจัดตั้งสภาองค์กรของผู้บริโภค พ.ศ. 2562:   https://bit.ly/3u5ckBN
ท่านสามารถติดตามฟังรายการภูมิคุ้มกัน รายการเพื่อผู้บริโภค รายการที่จะให้ข้อมูลข่าวสาร และแนวทางการแก้ปัญหาผู้บริโภค ทาง www.thaipbspodcast.com  และแอปพลิเคชัน: ThaiPBSPodcast