เมื่อประมาณ 35-40 ปีก่อน ทุกคนอาจคุ้นเคยกับ “การ์ตูนผีเล่มละบาท” เป็นอย่างดี เพราะเวลาที่ไปใช้บริการร้านตัดผมหรือร้านเสริมสวย หนังสือประเภทนี้มีให้อ่านแทบจะทุกร้านจนเป็นของคู่กัน บทความนี้ชวนทุกคนไปทำความรู้จักกับการ์ตูนผีเล่มละบาทกันให้มากขึ้น
กระแสความนิยมของการ์ตูนผีเล่มละบาท เริ่มมาจากการนำเข้าหนังสือการ์ตูนญี่ปุ่นมาในไทย ทำให้สิ่งพิมพ์ไทยในปี พ.ศ. 2518 หันมาทำหนังสือการ์ตูนเล่มละบาท เพื่อประหยัดต้นทุนโดยนำแถบกระดาษเหลือใช้ในโรงพิมพ์มาทำหนังสือขนาดเล็ก และขายเพียง 1 บาท โดยเนื้อหาของการ์ตูนเป็นเรื่องผีสาง อิทธิฤทธิ์ ปาฏิหาริย์ และความเชื่อต่าง ๆ ที่ให้แง่คิดคติสอนใจ รวมถึงสะท้อนสังคมและวัฒนธรรมของไทยในขณะนั้น นอกจากนี้ยังมีการใช้ลายเส้นที่โดดเด่น ซึ่งสื่อถึงความเป็นชนบทของไทยอีกด้วย
การ์ตูนผีเล่มละบาท ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในปี พ.ศ. 2520-2530 สังเกตได้จากการมีอยู่ของโรงพิมพ์ที่ตีพิมพ์การ์ตูนผีไทยมากถึง 40-50 แห่ง โดยมีจำนวนพิมพ์นับแสนเล่มและจำหน่ายหมดในเวลาอันรวดเร็ว ถึงขนาดที่ว่าต้องออกรายวันเหมือนหนังสือพิมพ์ ทำให้เจ้าของสำนักพิมพ์ต้องเช่าอะพาร์ตเมนต์ให้บรรดานักเขียนอยู่เพื่อเขียนการ์ตูนทั้งวันทั้งคืนและส่งเข้าโรงพิมพ์
ด้วยความที่หนังสือการ์ตูนเล่มละบาทเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็ว ทำให้มีแข่งขันกันผลิตผลงานให้ได้ในปริมาณที่มาก จนเกิดการคัดลอกเอาเนื้อหาฉบับเก่ามาผสมกันกับฉบับใหม่ และบางเล่มไม่มีโครงเรื่องมีเพียงบทสนทนาตอบโต้ไปมาจนจบเล่ม ทำให้คุณภาพลดลง รวมทั้งยังต้องแข่งขันกับการ์ตูนญี่ปุ่นและความบันเทิงรูปแบบอื่น ๆ โรงพิมพ์หนังสือการ์ตูนเล่มละบาทจึงเริ่มปิดตัวลงไปเกือบหมด
แม้ในปัจจุบันความนิยมจะลดลงจนคนรุ่นใหม่แทบจะไม่รู้จักกันแล้ว แต่การ์ตูนเล่มละบาทก็ได้มีการอนุรักษ์และต่อยอด เกิดการสร้างสรรค์ รวมถึงการทำงานร่วมกันระหว่างนักวาด นักเขียนเรื่อง นักสะสม และคนที่นำเทคโนโลยีสมัยใหม่มาประยุกต์ใช้ เพื่อให้การ์ตูนเล่มละบาทเข้าถึงคนในวงกว้างและสร้างความทรงจำร่วมให้กับสังคมในปัจจุบัน
ฟังเรื่องราวของ “การ์ตูนผีเล่มละบาท” เพิ่มเติม ต่อได้ในรายการ หลบมุมอ่าน EP.194 ตอน การ์ตูนผีเล่มละบาท คุณนงค์ลักษณ์ บัทเลอร์ ได้มีโอกาสสัมภาษณ์ คุณอรรถกฤตย์ จีนมหันต์ หรือที่รู้จักกันในนามของ ป๋าเอ็กซ์ ซึ่งเป็นหนึ่งในผู้เก็บสะสมการ์ตูนผีเล่มละบาทไว้มากที่สุดในประเทศ มาพูดคุยถึงความเปลี่ยนแปลงผ่านการ์ตูนเล่มละบาท และ การ์ตูนผีเล่มละบาทในแง่มุมต่าง ๆ เพื่อต้อนรับเทศกาลวันฮาโลวีนนี้
โดย จิตริน เมฆเหลือง
ฟังรายการได้ทาง
